چگونه ویندوز سیستم را به SSD انتقال دهیم؟

بسیاری از لپ‌تاپ‌های ارزان‌تر یا قدیمی‌تر ویندوزی از هارددرایوهای مکانیکی سنتی استفاده می‌کند. این هارددرایوها امروزه دیگر به‌روز نبوده و بسیار کند محسوب می‌شوند. ارتقای هاردتان به یک SSD بسیار پرسرعت مطمئن‌ترین روش برای افزایش سرعت دستگاه قدیمی شما است. اما ممکن است مشکلی در این میان وجود داشته ‌باشد؛ انتقال ویندوزتان به SSD ممکن است مشکل‌ساز باشد، به‌خصوص که این درایوها معمولا حجم کمتری از درایوهای مکانیکی دارند.

با این حال انتقال ویندوزتان به درایو جدید روش بسیار مناسب‌تری از نصب مجدد ویندوز بوده و زمان کمتری می‌طلبد. در این مقاله گام به گام انتقال ویندوز به درایو جدید SSD را برایتان شرح خواهیم داد.

گام صفر: به چه نیاز دارید؟

برای انجام این فرایند علاوه بر درایو SSD، نیاز به چند مورد دیگر دارید:

روشی برای اتصال SSD به رایانه

اگر یک دستگاه دسکتاپ دارید SSD جدید خود را به‌راحتی می‌توانید در کنار هارد درایو سنتی نصب کنید. اما در بیشتر لپ‌تاپ‌ها این موضوع امکان‌پذیر نبوده و برای استفاده از SSD نیاز به کابل ساتا به USB خواهید داشت. با استفاده از این کابل یک SSD دو و نیم اینچی را به لپ‌تاپ خود وصل کنید. برای اتصال SSD به دستگاه خود می‌توانید از قاب اکسترنال هارد درایو استفاده کنید اما این روش زمان بیشتری نیاز خواهد داشت.

نرم‌افزار EaseUS Todo Backup

نسخه رایگان این نرم‌افزار تمامی ویژگی‌های مورد نیاز ما را دارد. البته دقت کنید که هنگام نصب این برنامه گزینه Custom را در صفحه Install Additional Software زده و تمام تیک‌ها را بردارید وگرنه نرم‌افزارهای زائد زیادی روی دستگاه شما نصب خواهد شد.

پشتیبان‌گیری از داده‌ها

پرواضح است که قبل از انجام هر عملیاتی روی هارد خود نیاز به تهیه‌ی پشتیبان کامل از داده‌های خود دارید. برای این کار می‌توانید از نرم‌افزارهای پیشنهادی زومیت برای تهیه بکاپ بهره ببرید.

دیسک تعمیر سیستم ویندوز

این مرحله تنها برای محکم‌کاری است. اگر Master Boot Record شما در این فرایند خراب شود قادر به استفاده از این دیسک و رفع مشکل در چند دقیقه خواهید بود.

گام اول: مرتب‌سازی هارد درایو

اگر حجم درایو SSD شما کمتر از هارددرایو فعلی‌تان است (که معمولا به‌دلیل قیمت بالای درایو SSD این موضوع صادق است)، نیاز دارید تا فضای اضافی را خالی کنید.

برای بررسی ظرفیت هردو درایو، SSD خود را به رایانه وصل کرده و منتظر شوید تا در ویندوز اکسپلورر ظاهر شود. روی هر درایو راست کلیک کرده و Properties را بزنید (یا می‌توانید از میان‌بر Ctrl+Enter استفاده کنید). در تصاویر زیر مشاهده می‌کنید که درایو قدیمی ۱۴۱ گیگابایت و SSD جدید ۱۱۸ گیگابایت فضا دارد.

شما هم احتمالا به چنین مشکلی برخواهید خورد؛ پس لازم است تا پیش از رفتن به مرحله‌ی بعد فضای اضافی هارد فعلی‌تان را خالی کنید.

ابتدا فایل‌هایی را که نیاز ندارید حذف کنید. حذف برنامه‌های اضافی و استفاده از Disk Cleanup نیز روش مناسب دیگری است.

برای ذخیره‌ی فایل‌های اضافی خود چند گزینه پیش‌رو دارید:

هارد درایو اکسترنال: اگر هارد اکسترنال دارید می‌توانید از آن برای ذخیره‌ی موقتی یا دائمی فایل‌ها استفاده کنید.

درایو داخلی دوم: این گزینه معمولا برای کاربران لپ‌تاپ در دسترس نیست اما اگر کاربر دسکتاپ هستید و یک درایو داخلی مجزا داشته یا می‌توانید تهیه کنید،‌ می‌توانید از آن برای ذخیره‌ی فایل‌هایتان بهره ببرید. پیشنهاد می‌کنیم که از حافظه SSD خود برای ویندوز، اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها و از یک هارد درایو معمولی برای نگه‌داری فایل‌های معمول (اسناد، فیلم، موسیقی و...) استفاده کنید.

فضای ابری: اگر هاردی در دسترس نداشته و خواهان تهیه‌ی آن هم نیستید بهتر است از فضایی ابری مانند دراپ‌باکس، وان‌درایو یا گوگل‌درایو استفاده کنید. در نظر داشته‌باشید که آپلود فایل‌ها در این سرویس‌ها باتوجه به حجم آن‌ها ممکن است چندین روز یا هفته به طول انجامد. پس از آپلود تمام فایل‌ها به فضای ابری می‌توانید آن‌ها را از روی سیستم خود حذف کنید.

نکته: از آنجایی که درایو SSD جدید شما فضایی کوچک‌تر از هارد فعلی‌تان دارد باید مکانی دائمی برای فایل‌های خود پیدا کنید؛ پس بهتر است بهترین گزینه را میان گزینه‌های بالا برگزینید.

گام دوم: به‌روزرسانی فرم‌ور SSD

SSDها در وادی فناوری نوپا به شمار می‌روند و بسیاری از نسل‌های اولیه‌ی آن‌ها دارای باگ‌ها و مشکلات متعددی بودند. این موارد تنها با به‌روزرسانی‌های فرم‌ور حل شدند. هر شرکت سازنده SSD روش خاص خود را برای به‌روزرسانی فرم‌ور دارد. برای اطلاع‌یافتن دقیق از نحوه‌ی به‌روزرسانی SSD خود به سایت سازنده مراجعه کنید. بهترین زمان برای این به‌روزرسانی زمانی است که هنوز هیچ فایلی روی آن موجود نیست تا احتمال از دست رفتن داده‌ها به صفر برسد.

گام سوم: کلون درایو با EaseUS Todo Backup

حال زمان اجرای رخداد اصلی است. اپلیکیشن EaseUS Todo Backup را اجرا کرده و روی گزینه Clone در صفحه اصلی کلیک کنید.

ابتدا دیسک مبدا را انتخاب کنید. این دیسک همان درایو سیستمی ویندوز شما است. در سیستم ما سه پارتیشن وجود دارد: پارتیشن بوت، پارتیشن خود ویندوز و پارتیشن ریکاوری. برای کلون هر سه پارتیشن از وجود تیک در کنارشان مطمئن می‌شویم. برای ادامه گزینه Next را می‌زنیم.

حال باید SSD خود را به‌عنوان درایو مقصد انتخاب کنید. در سیستم ما این درایو، Hard Disk 4 با ۱۱۹ گیگابایت فضای اختصاص‌نیافته‌است. حتما از انتخاب درایو مقصد اطمینان حاصل کنید تا داده‌ای از دست نرود.

یک تیک در کنار درایو گذاشته و تیک گزینه Optimize for SSD را نیز بزنید. این گزینه بهترین نتیجه را برای SSD شما حاصل می‌کند.

حال پیش از کلیک بر گزینه Next، اندکی زمان بگذارید و روی دکمه Edit در کنار SSDتان کلیک کنید.

EaseUS به شما پیش‌نمایشی از نتیجه‌ی نهایی نشان خواهد داد. از وجود تمامی پارتیشن‌ها و حجم هرکدام اطمینان حاصل کنید.

اگر نیاز به تغییر سایز هر پارتیشنی داشتید، ابتدا یک پارتیشن را انتخاب کرده و آن را از سمت میان دو پارتیشن مانند تصاویر زیر بکشید.

پس از اتمام تمامی ویرایش‌های مورد نظر روی OK کلیک کنید. همه چیز را مجددا بررسی کرده و در انتها Proceed را بزنید تا عملیات کلون آغاز شود.

اگر اخطار زیر را مشاهده کردید، OK را بزنید.

زمان مورد نیاز عملیات بستگی به حجم درایو مبدا و سرعت دو درایو مبدا و مقصد دارد. در سیستم ما این عملیات حدود ده دقیقه به طول انجامید.

اگر حین عملیات با هرگونه خطایی مواجه شدید،‌ نیاز به استفاده از ابزارهای defragmenting شخص ثالث دارید. در برخی موارد فایل‌های سیستمی که در انتهای هر درایو ذخیره شده‌اند، تغییر اندازه‌ی درایوها را با مشکل مواجه می‌کنند.

هنگامی که عملیات به پایان رسید روی Finish کلیک کنید.

همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، درایو جدید ما هم‌اکنون در فایل اکسپلورر ویندوز نشان داده می‌شود. تنها گام مانده شروع به استفاده از درایو جدید است.

برای این کار دستگاه خود را خاموش، درایو قدیمی را خارج کرده و درایو جدید را در جای درایو قدیمی قرار دهید. حال دستگاه را روشن کنید. ویندوز باید به‌طور خودکار از درایو جدید شما بوت شود.

اگر از سیستم دسکتاپ استفاده کرده و نمی‌خواهید به محل درایوها دست بزنید، باید هنگام بوت به داخل BIOS سیستم بروید (معمولا نگه‌داشتن دکمه Delete هنگام نمایش لوگوی ویندوز). از تنظیمات BIOS می‌توانید اولویت بوت درایوها را تغییر داده و درایو جدید را به اولویت اول ببرید. حال با ذخیره تنظیمات و ریبوت سیستم، ویندوز از درایو جدید شما فراخوانی خواهد شد.

پس از ریبوت SSD باید به‌عنوان درایو C شناخته شود. اگر این اتفاق نیفتاد صحت اجرای دقیق تمامی مراحل بالا را بررسی کنید.

گام چهارم: آخرین تنظیمات

هنگامی که ویندوز از درایو جدید اجرا شد تنها چند تنظیم کوچک برای اطمینان از بهترین عملکرد SSD باقی می‌ماند.

از روشن بودن TRIM اطمینان حاصل کنید:

از فعال‌بودن قابلیت TRIM اطمینان حاصل کنید. TRIM فرمانی است که بهSSDها امکان مدیریت بهینه فضای خالی را می‌دهد. CMD را بازکرده و دستور زیر را وارد کنید:

fsutil behavior query DisableDeleteNotify

این دستور طولانی خروجی کوتاهی دارد؛ صفر یا یک. اگر 1 مشاهده کنید یعنی TRIM فعال نیست. طبعا اگر 0 مشاهده کنید این قابلیت فعال است. برای فعال‌سازی این قابلیت دستور زیر را وارد کنید:

fsutil behavior set DisableNotify 0

از خاموش بودن defragmentation اطمینان حاصل کنید. در درایوهای SSD هیچ نیازی به ابزارهای defragment نیست. ویندوز باید این مورد را به‌طور خودکار تنظیم کند اما برای اطمینان بهتر است بررسی کنید. منوی Start را باز کرده و در باکس run تایپ کنید: dfrgui. حال با فشردن دکمه اینتر Disk Defragmenter باز می‌شود. روی دکمه Schedule و سپس روی Select Disks کلیک کرده، تیک SSD را برداشته (که باید درایو C شما باشد) و OK را بزنید.

احتمالا می‌دانید که ویندوز چند پوشه مخصوص هر کاربر دارد (Download، Document، Pictures و...) که در درایو خود ویندوز وجود دارند. شما می‌توانید مسیر این پوشه‌های خاص را نیز تغییر دهید تا فضایی از SSD شما اشغال نکنند.

برای این کار ابتدا روی پوشه‌ی خاص مورد نظر خود (برای مثال Documents) راست کلیک کرده و به Properties > Location > Move بروید تا مکان آن پوشه خاص را تغییر دهید.

نکته‌ی حائز اهمیت دیگر درباره‌ی تغییرات و دست‌کاری‌های دیگر SSD است. بسیاری از راهنماهای SSD برای افزایش عملکرد، خاموش کردن Superfetch یا غیرفعال‌سازی page file (که ممکن است در صورت کمبود حافظه رم منجر به کرش نرم‌افزارها شود) را پیشنهاد می‌کنند. این روزها برای کارکرد بهینه SSD نیازی به انجام تنظیمات جز چند تنظیم ساده که در بالا به آن‌ها اشاره شد، وجود ندارد.

تغییرات پیشنهاد شده عملکرد SSD شما را افزایش داده و به‌طور قطع هیچ مشکل جانبی ایجاد نمی‌کنند. تنظیماتی که در مقالات اینترنتی مشاهده می‌کنید را بااحتیاط اعمال کنید.

با کلون کردن دیسک، در ساعات زیادی از زمان خود، که قرار بود صرف نصب مجدد ویندوز، نرم‌افزارها و تنظیمات شود، صرفه‌جویی کرده‌اید.